Besi Sığırlarının İki Aşamalı Beslenmesi
Yazar Adı: Prof. Dr. İsmet Türkmen

Besi Sığırlarının İki Aşamalı Beslenmesi

Son yıllarda karkas fiyatlarının artması sığır besisine olan talebi giderek artırmıştır. Artan talep besiye alınacak hayvan fiyatlarını artırmış böylece besi yapanların kar marjları aşağılara düşmüştür. Yaşanan bu gelişmeler besi yapanların maliyetlerini aşağıya çekme düşüncelerini ön plana çıkarmıştır. Bu bağlamda alınabilecek önlemlerden bir tanesi besi sığırcılığının en önemli girdisi olan rasyon maliyetlerini aşağılara çekmek olabilir.
Rasyon maliyetlerinin aşağılara düşürülmesi rasyonun besin maddeleri ve enerji değerlerinin azaltılması ile değil, daha ucuz olabilecek alternatif yem maddelerinin kullanımı ile yapılmalıdır. Örneğin bol taneli bir mısır silajı besi sığırı rasyonlarının kaba yem kısmı için iyi bir alternatif olabilir. Çünkü hâlihazırda hiçbir besin değeri olmayan saman kuru madde esasına göre mevsiminde dahi 100-120 TL/ton dan satın alınabilirken, samana göre kat ve kat daha güçlü mısır silajı 130-150 TL/ton civarında fiyatlara satın alınabilmiştir.
            

Besi sığırcılığında maliyetleri düşürebilecek bir başka önlem ise birim canlı ağırlık artışı başına tüketilen rasyon miktarının düşürülmesi, yani yemden yararlanmanın iyileştirilmesidir.
Yapılan araştırmalara göre besi sığırı beslenmesinde konsantre yem oranını artırılması ile yemden yararlanmanın iyileşmesi arasında doğrusal bir ilişki saptanmıştır. Aynı ilişki rasyonda kullanılan konsantre yemin enerji ve besin maddesi yoğunluğu için de görülmüştür. Yani piyasada besi yemi olarak bilinen konsantre yem karmalarının enerji değerinin yükseltilmesi ya da rasyona katılan tahıl miktarının artırılması ile yemden yararlanmanın iyileştiği görülmektedir. Bu durumların ortaya konulması karşısından besi sığırcılığında hayvanların ilk defa besiye alındığı andan itibaren konsantre yemlere dayalı yoğun besi programlarının uygulanması düşüncesi hakim olmuş ancak yapılan denemelerde bu uygulama ile besi başlarında çok iyi besi performansı değerleri alınırken besinin sonlarına doğru beklenmedik bir biçimde performans kayıpları ortaya çıkmaya başlamıştır. Yapılan bilimsel araştırmalar bu durumun nedeninin besinin sonlarına doğru ortaya çıkan erken fizyolojik olgunlaşma olduğunu ortaya koymuştur.
            

Yukarıda anlatılan hususlardan yola çıkılarak besi sığırlarının beslenmesinde iki aşamalı besleme programlarının uygulanması konusu kabul görmüştür.
Buna göre besiye alınan sığırlara ilk başlarda nispeten kaba yem oranı yüksek bir rasyon, sonraları ise konsantre yemlere dayalı bir rasyon uygulaması yapılmalıdır. Ancak ilk başta uygulanacak kaba yem oranı nispeten yüksek rasyon uygulaması yanlış anlaşılmamalıdır. Nitekim aşırı kaba yem kullanımının çok düşük canlı ağırlık artışlara neden olarak, akabinde konsantre yem ağırlıklı rasyonlara geçildiğinde dahi telafi edilemeyen performans kayıplarının ortaya çıktığı görülmüştür. Bu gerekçelerle besi başında verilecek kaba yem miktarının kuru madde esasına göre aşağı yukarı % 40 lar civarında tutulması gerekmektedir. Bu oran rasyonda bol taneli mısır silajı gibi çok kaliteli kaba yemler kullanılması durumunda en çok % 50 lere kadar çıkartılabilir. Tam tersine saman gibi kötü kaliteli bir kaba yem kullanılması durumunda ise % 30lara kadar düşürülebilir. Bu aşamada ise iyi bir performansa alabilmek için de rasyonun protein oranı ise yüksek tutulmalıdır. Buna göre Türkiye şartlarında bu aşamada kullanılacak besi yemlerinin protein oranlarının % 16-18 arasında tutulması yerinde olacaktır. Besinin ikinci yani konsantre yemlere dayalı aşamasının başlama zamanı çok önemlidir. Bu aşamada yaşanacak gecikmeler toplam performansı düşürebilecektir. Bu konuda Holstein ırkı erkek sığırlar üzerinde yapılan araştırmalar konsantre yemlere dayalı ikinci aşamaya geçme sınırının aşağı yukarı 340 kg canlı ağırlık olduğunu ortaya koymuştur. Dolayısıyla bu aşamaya geçildiğinde besi yemi olarak ara bir yeme geçilmeyip doğrudan besi bitirme yemine geçilmelidir.
Şimdiye kadar anlatılan bu gelişmeler ışığında sahada yetiştiricilere şu tavsiyelerde bulunulmalıdır.

1.     
İki aşamalı bir besi programı uygulayınız

2.      İlk aşamada kaba yem oranını kuru madde esasına göre % 30-50 (kaba yem kalitesi düşükse % 30, yüksekse % 50) arasında tutulmalıdır.
3.      İlk aşamada kullanılacak rasyonun protein seviyesi yüksek tutulmalıdır.
4.      İkinci aşamaya sığırların canlı ağırlıkları 340 kg civarında iken geçilmelidir. Pratikte bu canlı ağırlık sahaya 300-350 kg olarak da söylenebilir.
5.      İkinci aşamada kaba yem oranı kuru madde esasına göre % 15-25 arasında tutulmalıdır.
6.      İkinci aşamada enerjice yüksek besi bitirme yemleri kullanılmalıdır.






ETİKETLER: prof.dr. ismet türkmen
YAZARIN DİĞER YAZILARI