Çiftçi yüzde 100'ün üzerinde gelen zamla sulu tarıma yanaşmıyor

Çiftçi mazot,gübre,ilaç gibi girdilerdeki yüksek fiyattan şikayet ederken bu sene elektrik zamları üretimi tehdit eder boyuta ulaştı. Sulamada kullandığı elektriğe geçen yıla göre yüzde 100’ün üzerinde zamlı ödeyen çiftçi, bu fiyatlarla sulu tarım yapılamayacağını söylüyor. Gelecek yıl sulu tarımdan kaçış hızlanırsa üretim azaltacağı için, daha çok ithalat,daha çok dışa bağımlılık olacak.

Elektrik zamları sadece konutlarda, ticarethanelerde,sanayide değil tarımda da can yakıyor. Yüksek zamlar çiftçiyi sulu tarımdan uzaklaştıracak düzeye ulaştı. Sulamada kullandığı elektriği geçen yıla göre yüzde 100 zamlı kullanan çiftçi, bu fiyatlarla üretim yapılamayacağını söylüyor.

Özelikle Konya Ovası’nı da içine alan İç Anadolu Bölgesi’nde kuyulardan çekilen suyla yapılan tarımsal sulamada enerji maliyeti, elektrik zamları ile altından kalkılamaz boyuta ulaştı. Üreticiler üründen elde ettikleri paranın büyük bölümünü elektrik faturalarını ödediklerini bu şekilde üretimin devam edemeyeceğini söylüyor.

Daha önce mazot,gübre,ilaç gibi temel girdilerdeki yüksek fiyat nedeniyle maliyetlerin artmasından şikayet eden üreticiler,”Bu girdilerdeki artış belimizi bükerken buna ilave olarak bu yıl yüzde 100’e ulaşan elektrik zamları mazotu,gübreyi,ilacı geride bıraktı. En büyük giderimiz elektrik oldu. Böyle devam ederse kimse sulu tarım yapamaz” görüşünü dile getirdi.

Basınçlı Sulama Sanayicileri Derneği(BASUSAD)’ın Antalya’da düzenlediği 2019 Sulama Zirvesi’nde de enerji maliyeti, yüksek elektrik fiyatları en çok konuşulan konulardan birisi oldu. Katılımcılar yüksek enerji maliyetinden şikayet ederken, bu soruna mutlaka çözüm bulunması,aksi taktirde tarımsal üretimin olumsuz etkileneceği ifade edildi.

Konya Önder Çiftçi Derneği Başkanı Erol Sözen, bugüne kadar mazot,gübre ve diğer girdilerdeki yüksek fiyattan şikayet ettiklerini belirterek şunları DÜNYA’ ya şunları söyledi: “Elektrik zamları mazot ve gübreyi çoktan geçti. Artık çiftçinin en büyük gider kalemi elektrik parası oldu. Bölgelere göre elektrik gideri farklı oranlarda olabilir. Çünkü kullanılan suya,kuyunun derinliğine göre değişiyor. İç Anadolu’da, Konya’ da bizim en büyük gider kalemimiz elektrik oldu. Geçen yıl toplamda 950 bin lira elektrik faturası ödeyen bir çiftçimiz bu yıl ilk 8 ayda 1 milyon 250 bin lira ödedi. Yılın son iki ayı elektrik pek kullanılmaz. Fakat, 9 ve 10. aylar için 150’şer bin lira ödese 1.5 milyon lira eder. Yani geçen sene 950 bin bu sene 1.5 milyon lira. Yüzde 70 zam demek. Bu bazı yerlerde yüzde 100’ü geçiyor. Hiç bir çiftçi bunun altından kalkamaz.”

Artan enerji maliyetleri ile sulu tarım yapılamayacağını iddia eden Sözen:” Biz Önder Çiftçi Derneği olarak üniversite öğretim üyelerimizle, uzmanlar ve ziraat mühendisleri ile toplantılar yaparak tarımımızı nasıl kalkındırırız,daha fazla üretim için ne yapabiliriz diye araştırıyoruz. Bizim üyelerimiz buğdayda dekara 700-800 kilo alıyor.Mısırda dekara 1500-1600 kilo alıyoruz. Hocalarımızın,uzmanların bize söylediği,verimlilikte son noktaya gelindi. Bundan sonra maliyetleri düşürücü önlemler almak gerekir. Maliyetleri düşürürsek çiftçilerimiz para kazanarak üretime devam edecek. Fakat biz maliyetleri düşürelim derken bu yıl elektrik zamları nedeniyle enerji maliyeti en üst seviyeye çıktı. Bir çiftçi 200 dekar tek ürün ekse enerji gideri 60 bin lira olacak. Bu çiftçi buradan ne kazanacak ki bu enerji maliyetini karşılayabilsin. Bu nedenle enerji maliyetleri düşürülemezse önümüzdeki yıl sulu tarımdan hızlı bir kaçış olacaktır. Sulu tarım alanlarını boş bırakacak,kıraçta üretime devam edecek. Bu da ülke üretimini azaltacak ve fiyatlar yükselince ithalat yapılacak.Dışa bağımlılık artacak.” bilgisini verdi.

Karaman Sulama Kooperatifleri Birliği Başkanı Sami Yaşar, geçen sene kuyudan su çekmek için elektriğin saatine 40 lira ödeyen çiftçinin bu yıl 95 lira ödediğini belirterek:” Bunun çiftçiye yansıması 120 lira. Çünkü elinde hazır parası olmayan çiftçi elektrik parasını aylık ödeyebilmek için ya bankalardan aldığı kartla ödüyor veya tefeciden borç alıyor. Yani elektrik maliyeti çiftçiye saati 120 lira olarak yansıyor. Bunun altından hiç bir çiftçi kalkamaz.” dedi.

Bu yıl çiftçinin ürünü ektikten sonra ve ilk sulamalardan sonra elektriğe üst üste zamların geldiğini anımsatan Yaşar, şunları söyledi:” Çiftçi elektriğin saatini 40 lira olarak hesapladı ve ona göre ekim yaptı. Sonra gelen zamlarla maliyet arttı. Artık geri dönüşü yok. Ekini susuz bırakamazsınız.Mecburen herkes elektrik kullandı. Hasada gelinceye kadar saat başına maliyet 95 lira oldu. Ürün bedelinin çoğu elektriğe gitti bu sene önlem alınmazsa sulu tarımdan kaçış çok olur.”

Konya Bölgesi Sulama Kooperatifleri Birliği Yönetim Kurulu Başkanı Şaban Güven, Türkiye’ de tarımsal sulamada kullanılan toplam elektriğin yarısının İç Anadolu’da tüketildiğini belirterek: “Ülke genelinde elektrik kullanımının yaklaşık yüzde 4’ü tarımsal sulamada kullanılır. Bunun da yaklaşık yarısı İç Anadolu Bölgesi’nde Konya,Aksaray,Karaman ve civarında tüketilir. Önemli bir tüketici de Güneydoğu Anadolu Bölgesi. Güneydoğu’daki çiftçiye elektrikte yüzde 65 destek sağlanırken,İç Anadolu çiftçisine bu destek verilmiyor. Urfa’daki çiftçinin elektriğinin yüzde 65’ini devlet karşılıyor. Çiftçi yüzde 35 ödüyor. Konya çiftçisi yüzde 100 ödüyor. Bu büyük haksızlık. Aynı elektriği kullanıp,aynı ürünü üretiyoruz. Bu sene elektrik zammı yüzde 100’ü geçti.Elektrik pahallı olduğu için çiftçi su çekemiyor. Daha önce su yoktu. Şimdi su var,elektrik pahallı diye çekemiyoruz. Çiftçi cezalandırılıyor.” dedi.

Ziraat Mühendisleri Odası Konya Şube Başkanı Prof. Dr. Süleyman Soylu, artan elektrik fiyatlarının çiftçi için en önemli sorunlardan birisi olduğunu belirterek, sorunun çözümü için iki öneride bulundu. Soylu, önerilerini şu sözlerle dile getirdi:” Özellikle yağışın az olduğu bölgelerde kuru tarımla çiftçinin yaşamını sürdürmesi mümkün değil. Bu nedenle sulu tarım yapmak zorunda. Sulu tarımda ise en önemli maliyet elektrik enerjisi oldu. Türkiye için tarımsal üretim yapan çiftçilere diğer bazı sektörlerde uygulandığı gibi mutlaka özel tarife uygulanmalı. Çiftçiye elektrik daha uygun fiyattan verilmeli. İkincisi, elektrik faturaları aylık değil, dönemsel tahsil edilmeli..Çiftçi, buğday,arpa,bakliyat gibi ürünleri Haziran Temmuz’da hasat ediyor. İlk taksit Temmuz-Ağustos döneminde ödenebilir. Mısır, ayçiçeği, patates gibi ürünlerin hasadı ise Eylül – Ekim gibi yapılıyor. İkinci taksit Ekim-Kasım aylarında ödenebilir.Özel tarife ve dönemsel ödeme çiftçiyi rahatlatır.”

Şanlı Urfa 2.030.013.58

Konya 1.346.091.68

Mardin 604.010.95

Diyarbakır 496.074.28

İzmir 384.75179

Manisa 305.796.76

Aksaray 253.001.76

Karaman 226.390.11

Hatay 206.563.49

Mersin 178.180.65

Antalya 174.467.30

Türkiye’de tarımsal sulamada en az enerji tüketen 5 İl

Ardahan 0.00

Rize 3.57

Hakkari 47.18

Bayburt 143.01

Kars 153.43