Mastitis

Ülkemizde yaygın görülen ve ciddi ekonomik kayıplara neden olan hastalıkların en başında gelen mastitisdir. Mastitis, meme bezinin yangısı olarak belirtilmektedir. Mastitis meme dokusunda şekillenen yaralanmalar sonucunda gerçekleşebilirse de ana neden meme bezinin bakteriyel enfeksiyonlarıdır. Mastitis enfeksiyonlarında süt verimi değişen derecelerde etkilenmektedir. Ayrıca hem süt verimi hem de kalitesi etkilenir. Enfeksiyon nedeniyle sütün asitliği artar ve tuz oranı da kandaki değerlere yakınlık gösterir. Şiddetli olaylarda sütte pıhtı, ipliksi oluşumlar ve kan gibi değişik içerikler gözlenir.

Mastitis olgularının büyük bir bölümü subklinik seyretmektedir. Yani diğer bir ifade ile gizli seyretmekte. Bu olgularda meme dokusunda şişme, ağrı gibi belirtiler gözlenmez. Sütteki mikroorganizma(somatik hücre) sayısı artar ve laboratuvar yöntemleriyle sütteki bakteriler belirlenir. Klinik mastit vakalarında ineğin memesinde şişlik, kızarıklık ve ağrı gibi belirtiler görülür. Süt sulu bir sıvı şeklindedir ve içerisinde pıhtılar yer alır.

Mastitis, birkaç olayın veya durumun sonucunda gerçekleşir. Bir risk etmeninin tek başına hastalığa yol açabilmesi ender olarak rastlanır. Bu nedenle önlemler birden fazla risk göz önünde bulundurularak alınmalıdır. Mastitis mikroorganizmalarının çoğu hayvanın çevresinde yerleşmiştir ve bunlar uzaklaştırılamaz. Bazıları bulaşıcı özellikte olup ineğin yattığı yerde ve vücut yüzeyinde yer alırlar. Koruyucu önlemler, memenin mikrop kapmasını ve inekten ineğe bulaşmasını önlemek amacına yönelik alınmalıdır. Bir kere yerleştikten sonra aynı ineğin diğer memelerine de bulaşma sağımcının eliyle, sağım başlıkları ile ve diğer materyallerle olur. Mastitlerin çoğu erken sağım döneminde, yüksek süt veren ineklerde ve kuru dönemin başlangıcında olur. İneğin çevresi, mastitis oluşturan mikroorganizmalar için önemli bir depo ortam oluşturur. Temiz ve kuru bir altlığın olması, idrar ve dışkı birikiminin önlenmesi bakteri sayısının aşırı derecede artmasını ve memeye bulaşmasını engellemede atılacak önemli adımlardandır. Ayrıca yapılan çalışmalarda yaz aylarında daha fazla oranda mastitisin görüldüğü belirtilirken bu durumun hijyen koşullarının sağlanmaması, doğum mevsiminin olması ve kuruya ayırma işlemlerinin şekli bakımından artış sağlamaktadır.

Mastitise neden olan diğer etkenler arasında sağım makinesinin akış hızı, basıncı ve vakumun doğru ayarlanmamasına da bağlı olarak gerçekleşir. Ayrıca sağım hijyeninin doğru bir protokolle uygulanmaması da neden olan etkenler arasındadır.

Mastitisin önlenmesindeki belli başlı kurallar olarak; sağım hijyeni, sağım sırasında meme loblarının tam boşaltılması, sağım makinelerinin ayarlarının doğru bir şekilde yapılması ve rutin olarak 6 ayda bir kontrolü ve bakımının gerçekleştirilmesi, sağım makinelerinin temizliğinin yapılması, sağım sonrası memelerin açık olmasından kaynaklı olarak antiseptikli ilaçlarla daldırmaların yapılması, kuru döneme geçiş protokolünün uygulanması ve çevre hijyenin ve temizliğinin düzenli olarak yapılması gerekir. Ayrıca koruyucu olarak aşılamaların yapılması önerilir. Ancak hijyen koşulları yapılmadığı sürece aşıların etkisi azalır. Mastitis olan ineklerde tedavilerin etkili ve hızlı bir şekilde yapılmasına dikkat edilmelidir.

Unutulmamalıdır ki mastitis süt ineklerinde büyük bir maliyete neden olan önemli bir hastalıktır. Toplamda subklinik(gizli) mastitislerden kaynaklanan ekonomik kayıplar klinik mastitlerden daha fazladır. Bu nedenle bir sürüde gözlem, bütün hastalıkların hızlı teşhisinde ve tedavisinde yardımcı olur.